دنیا آن قدر ندارد که برو رشک برند

یا وجود و عدمش را غم بیهوده خورند

نظر آنان که نکردند درین مشتی خاک

الحق انصاف توان داد که صاحبنظرند

عارفان هر چه ثباتی و بقایی نکند

گر همه ملک جهانست به هیچش نخرند

تا تطاول نپسندی و تکبر نکنی

که خدا را چو تو در ملک بسی جانورند

این سراییست که البته خلل خواهد کرد

خنک آن قوم که در بند سرای دگرند

دوستی با که شنیدی که به سر برد جهان

حق عیانست ولی طایفه‌ای بی‌بصرند

ای که بر پشت زمینی همه وقت آن تو نیست

دیگران در شکم مادر و پشت پدرند

گوسفندی برد این گرگ مُعَوَّد هر روز

گوسفندان دگر خیره درو می‌نگرند

آنکه پای از سر نخوت ننهادی بر خاک

عاقبت خاک شد و خلق به دو می‌گذرند

کاشکی قیمت انفاس بدانندی خلق

تا دمی چند که ماندست غنیمت شمرند

گل بیخار میسر نشود در بستان

گل بیخار جهان مردم نیکو سیرند

سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز

مرده آنست که نامش به نکویی نبرند

* گرگِ مُعَوَّد : گرگی که عادت کرده و هر روز گوسفند یا گوسفندانی می برد ومی درد. { مراد از گرگِ مُعَوَّد، مرگ است که هر روز به سرغ آدم ها می آید و عده ای دچار آن می شود . سعدی علیه الرحمه در شعر دیگری می فرماید: گرگ اجل یکایک ازاین گله می برد _ این گله را نگر که چه خوب می چرد}

** آنکه پای از سر نخوت ننهادی بر خاک عاقبت خاک شد و خلق به دو می‌گذرند

سؤال: آیا در این بیت از شعر کلمه ننهادی درست است یا بنهادی؟!!

ظاهر محتوای شعر نشان می دهد که (بنهادی) درست است چون میخواهد بگوید آن کسی که از روی نخوت و غرور روی زمین راه می رفت عاقبت دچار مرگ شد ودرخاک مدفون گشت و ومردم هم از کنار قبر وخاکش می گذرند وعبرت می گیرند.

ولی ممکن است ویا اینکه حتما ننهادی باید باشد چون کسیکه دچار نخوت وغرور وتکبر می باشد طبق تصور واهی خود ، خویش را از همه کس وهمه چیز بالاتر می پندارد وبه اصطلاح آدم مغرور ومتکبر رو آسمان غرور راه می رود و در زمین تواضع مشی وحرکت ندارد. باتوجه به توضیحی که دادم ونیز باتوجه به جایگاه فصاحت وبلاغت وظرافت های شعری کلمه ننهادی صحیح تر است هرچند کلمه بنهادی هم صحیح وممکن است. واما جنبه فصاحت وبلاغت اینکه شما اگر کلمه ننهادی را بگذارید باید دوچیز را درنظر بگیرید که نخوت را در سطح عالی نشان می دهد وکنایی گفتن( صریح وآشکار نگفتن در شعر و...) بهتر است از صریح وآشکار گفتن (اَلکِنایَةُ اَبلَغُ مِنَ التَّصریِحِ) :

1_ آسمان غرور ونخوت

2_زمین تواضع وفروتنی

ولی کلمه بنهادی معنای صریح دارد در حالی که گفته اند :(اَلکِنایَةُ اَبلَغُ مِنَ التَّصریِحِ) واین کلمه (بنهادی) لطافت و ظرافت کلمه ننهادی در شعر فوق را ندارد. پس رو هم رفته کلمه ننهادی بهتر وظریف تر وصحیح تر است هرجند که کلمه بنهادی نیز ممکن وصحیح می باشد

توضیح لغت و شعر فوق توسط : سیداصغرسعادت میرقدیم

تاریخ : جمعه 94/6/20 | 12:2 صبح | نویسنده : سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی | نظرات ()

در شاهراه جاه و بزرگی خطر بسی ست